Monografia SITG Tarnobrzeg

Monografia Oddziału Stowarzyszenia Inżynierów
i Techników Górnictwa – Tarnobrzeg

1. Wstęp.

Kiedy w 1892 r. tworzono „Delegację” w Krakowie będącą zaczątkiem ruchu stowarzyszeniowego górnictwa, w Tarnobrzegu, małym galicyjskim mieście niedaleko Sandomierza powołano pierwszą Ochotniczą Straż Pożarną.

Kiedy na ziemiach polskich po uzyskaniu niepodległości, rozwijał się ruch stowarzyszeniowy, Tarnobrzeg był małym miasteczkiem o niewielkiej ilości mieszkańców, które nawet w okresie tworzenia Centralnego Okręgu Przemysłowego pozostawało na peryferiach tego wielkiego programu.

Kiedy w latach 30-tych prowadzono poszukiwania złóż siarki w Polsce, Tarnobrzeg był poza strefą zainteresowania i penetracji badaczy.

W sensie przemysłowym a szczególnie w zakresie górnictwa, do czasu drugiej wojny światowej i bezpośrednio po jej zakończeniu, Tarnobrzeg pozostawał miastem o niewielkim znaczeniu strategicznym na mapie gospodarczej Polski. Na terenie tym nie działały żadne stowarzyszenia techniczne.

2. Tarnobrzeskie Zagłębie Siarkowe.

Górnictwo do Tarnobrzega i jego okolic wtargnęło gwałtownie w początkowych latach 50- tych XX wieku. Analiza wyników badań i przedwojennych prac poszukiwań tego surowca wskazała, że w utworach mioceńskich zapadliska podkarpackiego istnieje możliwość występowania złóż siarki (rudy siarkowej). Prace w tym zakresie prowadzone początkowo w Instytucie Geologii pod kierownictwem prof. Jana Czarneckiego a później prof. Stanisława Pawłowskiego doprowadziły do odkrycia bogatych złóż siarki po lewej i prawej stronie Wisły w okolicach Tarnobrzega i dalszych peryferyjnych obszarach.

W wyniku prowadzonych badań w latach od 1953 do 1958 nowo odkryte zasoby siarki oszacowano na 110 mln ton a jednym z bogatszych złóż było złoże Piaseczno-Tarnobrzeg – Mokrzyszów.

Oficjalne przyjęcie przez władze informacji o odkrytych złożach nastąpiło w lutym 1954 r., a już w lipcu tego roku powołano przedsiębiorstwo państwowe po nazwą „Kopalnie Siarki Tarnobrzeg w Budowie.” Od tego czasu następuje dynamiczny rozwój i rozbudowa zakładów górniczych i obiektów towarzyszących.

Ruda siarkowa wydobywana była w kopalniach odkrywkowych „Piaseczno” i „Machów” a siarka w kopalniach otworowych „Jeziórko” i „Grzybów”. Obecnie jedyną czynną kopalnią siarki jest kopalnia „Osiek”. Zatrudnienie w tym przemyśle wzrastał ze 194 osób w fazie początkowej (w 1954 r.). do ponad 10 000 w 1970 roku i latach dalszych.

W latach 1970 ÷ 1991 prowadzony był stabilny proces produkcji przy zmieniających się często uwarunkowaniach rynkowych i problemach energetycznych.

Lata 90-te XX wieku to okres znacznego zmniejszenia zapotrzebowania na siarkę co prowadziło do regresu wydobycia i opłacalności ekonomicznej. Względy ekonomiczne spowodowały podjęcie przez rząd postawienia w stan likwidacji kopalń odkrywkowych a w 2001 roku podjęta została decyzja o zaniechaniu wydobycia siarki w Kopalni Siarki Jeziórko.

Jedyną czynną kopalnią siarki elementarnej pozostaje kopalnia w Osieku (niedaleko Tarnobrzega). Jest to jednostka samodzielna poza strukturami Kopalń i Zakładów Przetwórczych Siarki „Siarkopol” w Tarnobrzegu.

W kopalniach rejonu Tarnobrzega w okresie ich eksploatowania wydobyto łącznie 89.5 mln ton siarki.

3. Kształtowanie się ruchu stowarzyszeniowego w górnictwie siarki.

Podjęte decyzje o udostępnieniu złóż siarki zaowocowały w latach 1954÷1956 powołaniem przedsiębiorstwa a tematyka górnicza tych zamierzeń wymagała kadry o odpowiednich kwalifikacjach. Na początku tej działalności inwestycyjne miasto i rejon Tarnobrzega kadr takich nie posiadało. W okresie tym delegowani najczęściej ze Śląska pracownicy Inżynieryjno- techniczni, górnicy wnosili do rozwijającego się przedsiębiorstwa swoje zwyczaje a w tym przywiązanie do Stowarzyszenia z poprzedniego miejsca pracy. Zaczęli zaszczepiać i wprowadzać zwyczaje i tradycje górnicze na teren kopalnictwa siarki i miasta Tarnobrzeg.

W latach 1955÷1956 w „siarce” powstaje pierwsze koło obecnego SITG. Koło to tworzą delegowani ze Śląska pracownicy wspólnie z zespołem ekonomistów i miejscowych specjalistów. Koło to podporządkowane zostaje Oddziałowi w Kielcach. Założycielem koła był mgr inż. Kazimierz Orzechowski, późniejszy Prezes Oddziału a w latach 1975÷1983 Sekretarz Generalny Stowarzyszenia, członek władz krajowych Stowarzyszenia.

Działalność koła obejmowała różnorodne formy pracy społecznej i zawodowej. Spotykało się ono z dużą przychylnością nie tylko regionu Tarnobrzega ale również kolegów z innych regionów górnictwa w Polsce.

Powstanie koła, postępy inwestycyjne budowy kopalń siarki i obiektów towarzyszących, znaczący przyrost zatrudnienia a w tym kadry inżynieryjno technicznej spowodowały podjęcie działań powołania Oddziału w Rzeszowie , mieście wojewódzkim dla Tarnobrzega.

Dnia 16 grudnia 1963 r. Zarząd Główny SITG powołuje do życia Oddział Stowarzyszenia Inżynierów i techników Górnictwa w Rzeszowie.

W 1966 r. siedziba tego oddziału przeniesiona zostaje do Tarnobrzega, i znajduje ona lokum w nowo wybudowanym przez „Siarkopol”, Klubie Technika „TAPIMA” (skrót pochodzi od nazw Tarnobrzeg -Piaseczno-Machów). Klub ten przekazany został częściowo do dyspozycji stowarzyszenia  do 08.09.2015r. Biuro Zarządu Oddziału przeniesiono do budynku
Muzeum Polskiego Przemysłu Siarkowego w dniu 08.06.2017r. i jest ono do chwili obecnej.

Statutowymi celami i kierunkami działalności realizowanymi przez koła jak i Oddział było:

• rozwijanie myśli technicznej, wymiana i upowszechnianie doświadczeń z dziedziny techniki,
• udoskonalanie technologii wydobycia i pozyskiwania siarki wobec nowych i nie stosowanych dotychczas procesów technologicznych (podziemny wytop siarki),
• organizowanie sympozjów, konferencji naukowo technicznych z udziałem własnym i zewnętrznych specjalistów,
• organizowanie pokazów, wystaw, prelekcji o tematyce związanej z procesami wydobycia i przetwórstwa siarki,
• nawiązywanie kontaktów naukowych i organizacyjnych z jednostkami naukowymi, instytucjami badawczymi i biurami projektów. Działania te były szczególnie pożyteczne w procesach rozwoju wydobycia siarki,
• propagowanie ruchu wynalazczego i racjonalizatorskiego w szerokich aspektach tego ruchu,
• nawiązywanie kontaktów z organizacjami technicznymi i podmiotami gospodarczymi krajowymi i zagranicznymi,
• wprowadzanie tradycji i obyczajów i zwyczajów górniczych w nowym środowisku górników siarkowych. Obchody „Dnia Górnika”, „Karczmy piwne”, mundury górnicze itp. Działania te znalazły uznanie w oczach lokalnego społeczeństwa i zostały przyjęte jako stałe elementy w nowym otoczeniu,
• organizowanie życia towarzyskiego i różnych form rozrywki, festynów rodzinnych balów, wieczorów biesiadnych czy wieczorów piosenki biesiadnej i innych z wykorzystywaniem do tych działań Domu Technika „TAPIMA”.

Program działania jak i możliwości jego realizacji zależał od wielu czynników a w tym od ilości kół i liczebności ich członków jak również od uwarunkowań polityczno gospodarczych. Zmiany polityczne, gospodarcze i ekonomiczne, które wprowadzone zostały od lat 90-tych ub. wieku spowodowały znaczny regres w działalności stowarzyszenia.
Górnictwo siarki rejonie Tarnobrzega zostało w latach 1998 ÷ 2012 ostatecznie zlikwidowane. Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa z Oddziałem tego Stowarzyszenia w Tarnobrzegu dalej pozostaje aktywne i realizuje swoje cele dla społeczności regionu i swoich członków.

4. Rozwój ruchu stowarzyszeniowego Oddziału tarnobrzeskiego.

Początkowo po utworzeniu Oddziału SITG w Rzeszowie, Oddział ten tworzyły dwa koła. Koło Kopalń i Zakładów Przetwórczych Siarki „Siarkopol” w Tarnobrzegu i Koło przy Przedsiębiorstwie Geodezyjnym w Rzeszowie. Stan osobowy Oddziału wynosił 111 osób.

Budowa przedsiębiorstwa górniczego w Tarnobrzegu powodowała znaczny wzrost ilości kół i ilości członków co było przesłanką do przeniesienia Oddziału do Tarnobrzega. W chwili przeniesienia Oddział stanowiło 12 kół i 592 członków.

W ramach Oddziału w Tarnobrzegu pozostawały dwa koła peryferyjne w Rzeszowie i Kopalni Fosforytów w Annopolu.

Dodatkowym argumentem do przeniesienia Oddziału było przekazanie przez kierownictwo zakładów obiektu Klubu technika „Tapima” jako siedziby Stowarzyszenia.

Na przestrzeni lat 1966 do 1985 r. następuje dynamiczny rozwój Stowarzyszenia osiągając ostatecznie stan 21 kół zakładowych, 8 członków zbiorowych i 1136 członków zwyczajnych.

Kolejne lata to okres regresu i początkowo niewielki a później znaczący ubytek ilości kół jak i członków. W 1997 r. ilość kół maleje do 8 jednostek a na dzień 01.01.2012 r. ilość członków Stowarzyszenia a zatem i Oddziału wynosi 158 osób zorganizowanych w 5 kołach.

Jednym z tych kół jest Koło Grodzkie, które zrzesza emerytów nie rezygnujących do przynależności do Stowarzyszenia po przejściu w stan spoczynku.

Nieliczny stan osobowy Oddziału nie stanowi przeszkody w dalszej działalności Stowarzyszenia na rzecz swoich członków jak i środowiska które przejęło określone zwyczaje i oczekuje, że będą one kontynuowane. Klub Technika „Tapima” zmienił swoją nazwę i status. Oddział w dysponuje w tym obiekcie w dalszym ciągu jedynie pomieszczeniem biurowym.

5. Prezesi Oddziału i zasłużony aktyw Stowarzyszenia.

Na przestrzeni lat istnienia Oddziału SITG w Tarnobrzegu funkcje Prezesów tego Oddziału pełnili:

• w kadencji 1963 do 1971 (2 kadencje) założyciel i organizator Oddziału mgr inż. Kazimierz Orzechowski, późniejszy Sekretarz generalny SITG i V-ce Prezes NOT,
• w kadencji 1971 do 1983 (3 kadencje) mgr inż. Józef Warzybok późniejszy organizator i Prezes RW NOT w Tarnobrzegu,
• w kadencji 1983 do 1991 (2 kadencje) mgr inż., Stanisław Dźwigała,
• w kadencji 1991 do 1999 (2 kadencje) dr inż. Józef Kirejczyk, późniejszy Prezes i V-ce Prezes RW NOT w Tarnobrzegu,
• w kadencji 1999 do 2010 (3 kadencje) mgr inż. Kazimierz Ferenc,
• w kadencji od 2011 do 2019 (2 kadencje) mgr inż. Józef Górka.
• w kadencji od 2019 do chwili obecnej kol. Henryk Galek

Pełnienie funkcji Prezesa przez kilka kadencji jest wyrazem dużego uznania dla kolegów pełniących te funkcje.

Na przestrzeni lat istnienia Oddziału wielu członków Stowarzyszenia zasługuje na wyróżnienie za aktywną i pełną poświęcenia postawę. Na szczególne wyróżnienie zasługują między innymi:

• dr Inż. Józef Kirejczyk za duży wkład w działalność Oddziału i Rady Wojewódzkiej NOT oraz za wkład naukowy przy organizacji sympozjów i konferencji naukowych,
• kol. Henryk Galek od 1991 r. do 2011 r. pełniący funkcję sekretarza Oddziału za aktywną i niezawodną organizacjęikarczm piwnych i pozyskiwanie sponsorów dla tych uroczystości,
• Koleżanka Marianna Wolska nieprzerwanie pracująca w Oddziale i wyróżniona statuetką „Osobowość Stowarzyszenia „ Nr 1,
• inż. Jan Justkowski, rzeźbiarz amator, projektant i wykonawca statuetek „Osobowość Stowarzyszenia”, wystawca swoich prac na uroczystościach Oddziału i jubileuszach,
• Kol. Maksymilian Burda, Andrzej Woś, Krzysztof Korzeński, Andrzej Jajuga i inni, autorzy scenariuszy i tekstów na karczmy piwne.
• grupa pań pod wodzą kol. Ewy Świcy, a w tym Bernadetta Szajowska, Lucyna Socha, Zofia Janeczko, Halina Mleczko jako zespół organizujący karczmy piwne pań i tworzący do tej karczmy teksty,
• kol. Tadeusz Czaderski, senior stowarzyszenia autor i wykonawca srebrnych plakietek do wyróżnienia „Osobowość SITG”.

Jak zaznaczono uprzednio, na przestrzeni istnienia Oddziału wielu jego członków było aktywistami Stowarzyszenia i przyczyniało się w dużym stopniu do uzyskiwania wysokiej oceny i uznania wyrażanego przez kierownictwa zakładów i władze Stowarzyszenia. Byli oni odznaczani wyróżnieniami i medalami a ich dokonania znajdują odzwierciedlenie w Kronice Oddziału prowadzonej systematycznie przez kolegów Tadeusza Czaderskiego i Tadeusza Siembaba.

6. Konferencje i sympozja naukowe.

Oddział Stowarzyszenia związany był integralnie z przemysłem siarkowym, i z tego tytułu przeważająca większość tematyki organizowanych spotkań, sympozjów prze koła i Oddział, dotyczyła zagadnień górnictwa i przetwórstwa siarki.

Do ważniejszych wydarzeń z tego zakresu zaliczyć należy:

• konferencję naukowo techniczna dot. „ Zagadnień transportu taśmowego i energetyki kopalń odkrywkowych” odbytej w Dolnośląskim Ośrodku Górniczym w Wrocławiu,
• sympozjum nt. „Problemy górnictwa otworowego”,
• międzynarodową konferencję nt „Siarka w przemyśle i rolnictwie”,
• sympozjum nt. „ Dwadzieścia lat polskiej siarki w 30-leciu PRL”,
• dwa sympozja naukowe dot. „ Aktualnych problemów eksploatacyjnych siarki metoda otworową”,
• sympozjum poświęcone problemom ochrony środowiska”,
• dwa ogólnopolskie sympozja poświęcone „Problemom i Perspektywom Tarnobrzeskiego Zagłębia Siarkowego”,
• konferencję naukowo techniczną nt. „Doświadczeń w likwidacji zakładów górniczych”,
• forum dyskusyjne dot. zagadnień likwidacji i wykorzystania wyrobisk górniczych,
• forum dyskusyjne dot. „ Zagadnień ekologicznych i gospodarczych efektów likwidacji i zagospodarowania wyrobisk górniczych”,
• dyskusyjne forum stowarzyszeniowe pt. „ Była siarka i co dalej ?”.

Są to przykładowe tematy i zagadnienia. Spotkań, narad i sympozjów w okresie trwania przemysłu siarkowego było więcej i wszystkie one były organizowane we współpracy z wieloma jednostkami naukowo badawczymi, uczelniami i organizacjami stowarzyszeń naukowo technicznych. Przykładowo obejmowały one własny Ośrodek Badawczo Rozwojowy „Siarkopol” w Tarnobrzegu, AGH w Krakowie, Biuro projektów „Poltegor” we Wrocławiu, „Biprokop” w Chorzowie .Politechnikę krakowską i rzeszowską oraz wiele innych jednostek.

Likwidacja przemysłu siarkowego po koniec XX wieku i obecnie, zakończyła działalność Oddziału w tym zakresie. Ostatnia konferencja poświęcona była tematowi „Była siarka i co dalej?” Rzeczywistość sama odpowiedziała na to pytanie. Dalej nic nie będzie.

7. Kontakty zagraniczne Oddziału.

W okresie rozwoju przedsiębiorstw przemysłu siarkowego jak i wynikającego z tego faktu znacznego wzrostu ruchu stowarzyszeniowego, zarówno przedstawiciele zakładów jak i członkowie Stowarzyszenia nawiązywali wiele kontaktów zawodowo technicznych jak i wzajemnych wymian towarzyskich z wieloma z wieloma przedstawicielstwami zagranicznymi a w tym najczęściej:

• z zakładami górnictwa siarkowego w ZSRR,
• z zakładami NRD jako dostawca maszyn i urządzeń dla górnictwa odkrywkowego,
• z zakładami w Jugosławii w zakresie górnictwa odkrywkowego,
• z zakładami na Węgrzech w zakresie produkcji kwasu siarkowego.

Miały też miejsce kontakty z USA, krajami skandynawskimi, Wietnamem, Chinami, Czechosłowacją i innymi. Kontakty te obejmowały zarówno wymianę doświadczeń, wiedzy jak i aspekty turystyczno towarzyskie i zwyczajowe.

8. Współpraca z innymi stowarzyszeniami technicznymi i Oddziałami SITG.

Zarząd Oddziału w ramach swojej działalności współpracował z innymi stowarzyszeniami naukowo technicznymi a najczęściej z ościennymi Oddziałami SITG. Jednym z głównych stowarzyszeń z którym nawiązano ścisłą współpracę był Oddział Stowarzyszenia Elektryków Polskich z siedziba w Klubie technika „Tapima”. Bliskość siedzib w sposób naturalny tworzyła warunki współpracy szczególnie w spotkaniach grupowych, obchodach rocznicowych czy spotkaniach towarzyskich.

Również przez cały czas działania Zarządu Oddziału nawiązywana był ścisła współpraca Radą Wojewódzką, później z Radą Regionalną NOT w Tarnobrzegu. Prezesami tej rady byli członkowie SITG a kol. Kazimierz Sławek, członek SITG był przez wiele lat Sekretarzem tej rady i dyrektorem Zakładu Usług Technicznych NOT. Współpraca ta była bardzo istotna szczególnie podczas organizowania konferencji naukowo technicznych czy sympozjów.

Nawiązano również ścisłą współpracę i częste kontakty z ościennymi Oddziałami SITG takimi jak w Lublinie, Kielcach i okresowo z Bełchatowem. Polegały one na wizytach i rewizytach przedstawicieli tych Oddziałów przy okazji różnych uroczystości czy wzajemnym przyjmowaniu wycieczek członków Stowarzyszenia. Kontakty te są wysoko cenione przez Oddział jak i jego członków. Oddział uczestniczy również w różnego rodzaju imprezach zbiorowych jak np. Turniej Piłki Siatkowej w którym w dwóch edycjach był gospodarzem tej imprezy.

9. Współpraca z władzami miasta.

Współpraca z władzami miasta i organami administracyjnymi układała się zawsze poprawnie. Sprowadzała się ona do uczestnictwa przedstawicieli miasta w różnego rodzaju uroczystościach stowarzyszeniowych i udzielaniu wszechstronnego wsparcia przy ich organizacji.

Przemysł wydobywczy siarki i jego intensywny rozwój był podstawowym czynnikiem wpływającym na rozwój miasta i jego infrastruktury. W 1944 r. w Tarnobrzegu mieszkało około 4 tyś. mieszkańców. Przemysł siarkowy przyczynił się do tego ,że w końcowych latach XX wieku Tarnobrzeg posiadał około 50 000 mieszkańców. Udział przemysłu siarkowego i jego zasługi w tym rozwoju nie podlegają dyskusji.

Zaniechanie wydobycia siarki, likwidacja górnictwa spowodowało określone skutki gospodarcze. Stowarzyszenie jako takie zabiegało o to, aby zachować i kontynuować zwyczaje górnicze i pozostawić trwały ślad po tym przemyśle. Z inicjatywy jednego z kół, Koła „Sfojak „ podjęto starania utworzenia w mieście Muzeum Przemysłu Siarkowego. Władze miasta i samorząd pozytywnie przyjęły ta propozycję a jej gorącym orędownikiem stał się Dyrektor Muzeum miejskiego dr Adam Wójcik.

Członkowie Stowarzyszenia i kierownictwo zakładów pracy przekazują posiadane eksponaty a muzeum znalazło swoją siedzibę w byłym muzeum miejskim, przenoszonym do innych obiektów /Zamku Dzikowskiego/.

10. Działania Oddziału na rzecz środowiska i członków Stowarzyszenia.

W okresie kiedy Oddział tworzyło 21 kół zakładowych a stan członkowski wynosił około 1150 osób, działalność Oddziału była bardzo ożywiona i wszechstronna. W działalności tej duży udział miały poszczególne koła a Oddział te działania wspierał. Do istotniejszych sukcesów w tym zakresie należy zaliczyć:

• przejęcie tradycji górniczych i wprowadzenie do środowiska uroczystości zwanych „karczmami piwnymi. Pierwsza karczmę zorganizowano w 1972 r. i zwyczaj ten stał się stałym elementem poprzedzającym obchody „Dnia Górnika.” Po 3 latach od daty pierwszej karczmy panów, koleżanki należące do Stowarzyszenia organizują „Karczmę piwną pań”. Obie te imprezy przygotowywane są wyłącznie przez członków Stowarzyszenia przy dużym wsparciu macierzystych zakładów pracy i sponsorów uroczystości. W uroczystościach biorą udział przedstawiciele zakładów pracy, członkowie Stowarzyszenia, sponsorzy, przedstawiciele władz różnego szczebla jak i politycy.
  Celem Oddziału jest dalsze kontynuowanie tych spotkań. Tego oczekują członkowie o mieszkańcy miasta.
• bardzo istotnym elementem w działalności Oddziału było przekazanie do częściowej Dyspozycji Stowarzyszenia Domu Technika „Tapima”. Obiekt umożliwił realizację szerokiej gamy działań od konferencji, sympozjów, wystaw do działalności kulturalnej i rozrywkowej. Dla efektywnego zarządzania klubem powołano Radę Klubu, która pełniła funkcję zarządcy i podporządkowana była Oddziałowi. W okresie działania klubu w tej postaci (do około 1980 r.) Rada Klubu zorganizowało około 800 imprez w której udział wzięło około 35 000 osób. „Tapima” przez wiele lat pozwalała zarządowi Oddziału realizować efektywne i szerokie działania ale tez spełniała rolę instytucji kulturalnej, była elementem integrującym młodą społeczność miasta.

Do stałych kierunków działania Oddziału na rzecz swoich członków i społeczności zaliczyć należy:

• stałe i tradycyjne obchodzenia „Dnia Kobiet” połączone ze spotkaniami towarzyskimi,
• organizowanie okazjonalne dni piosenki lub piosenki biesiadnej,
• organizowanie karczm piwnych pań i panów,
• organizowanie wycieczek oddziałowych,
• organizowanie balów sylwestrowych i karnawałowych,
• organizowanie uroczystości jubileuszowych,
• wiele innych uroczystości i spotkań okazjonalnych.

Działalność Oddziału od chwili jego powołania do chwili obecnej znajdowała duże uznanie. W ramach tego uznania na 15 lecie Oddziału, Stowarzyszenie otrzymało sztandar ufundowany przez zakład pracy. Członkowie zarządu i aktyw Stowarzyszenia odznaczani byli wyróżnieniami i medalami.
Z uwagi na wieloletniość działalności wszystkich inicjatyw czy poczynań nie sposób wymienić i podać ich chronologię . Wiele tych inicjatyw niewymienionych miało miejsce i znajdowało uznanie wśród członków Stowarzyszenia.

11. Stan obecny Oddziału.

Przypadający na rok 2012 jubileusz powołania stowarzyszenia pod jego obecna nazwa, stanowi okazję do podsumowania dotychczasowych osiągnięć poszczególnych Oddziałów tego Stowarzyszenia.

Początek XXI wieku wprowadził wiele zmian zarówno w gospodarce kraju jak i zmian politycznych. Przewartościowaniu uległo wiele pojęć i działań Zmianie uległy również warunki działalności stowarzyszeń w tym i Oddziału SITG w Tarnobrzegu.

Likwidacja przemysłu siarkowego nie spowodowała jednak likwidacji Oddziału Stowarzyszenia. Nastąpiły istotne przekształcenia, zakres działania został automatycznie ograniczony szczególnie dla organizacji o małej liczbie członków .

Oddział zamierza prowadzić swoją działalność bo oczekują jej członkowie stowarzyszenia.

Ryszard Bakowski

Literatura

1. Praca zbiorowa,2010: Muzeum Historyczne m. Tarnobrzega pt; „Tarnobrzeg – Dzieje Miasta 1939÷1999”, Tarnobrzeg 2010 r.
2. E. Gutman, K. Kwiecień: pt. „Przemysł siarkowy w Polsce”. Wydawnictwo KAW Rzeszów 1982.
3. Miesięcznik pt. „Wspólne Sprawy”,
4. Kronika Oddziału.